از استخرهای تفریحی داخل خانه ها گرفته تا فواره های کوچک و بزرگ و آبشارهای تزیینی و دریاچه های مصنوعی، سالیان سال است که معماری به صورتی بی وقفه و با روشهایی خلاقانه با آب سر و کار دارد. خواه به خاطر مسایل زیبایی شناسی باشد یا به خاطر ایجاد کانونی برای فعالیتها ویا ارتقا پایداری فضا، آب به واسطه ویژگی‌های خاص خود قادر است اشکال بیشماریداشته باشد و در خدمت اهداف مختلفی باشد. در ادامه این مقاله به بررسی شماری از کاربردهای خلاقانه آب در معماری ، از خانه‌های مسکونی گرفته تا مجتمع‌های تجاری عظیم پرداخته می شود. با رسانه هنر و معماری ساباط همراه باشید.

استخر های سرپویشده و سرباز

وجود استخرها یکی از خصیصه های خانه‌های مسکونی در مناطق گرمسیر محسوب می‌شوند، اما برخی معماران توانسته اند از مرزهای طراحی سنتی استخرها فراتر روند‌‌.

خانه آخر هفته

خانه آخرهفته، توسط تیم معماریSPBR Arquitetos در سائوپائولو طراحی شده است‌. ای بنا یکی از نمونه های بسیار خوب برای کاربردهای خلاقانه آب در معماری است. استخر این خانه را در ارتفاع بلند طراحی شده است  تا  خانه‌های مجاور، مانع رسیدن نور به استخر نشوندو بیشترین مقدار ممکن از نور خورشید را دریافت کند. در طبقه همکف این خانه دنج، حوض‌های آب دیگری نیز در کنار باغچه ای سرپوشیده و مفرح قرار گرفته‌اند. این طراحی  موجب شده است که محل اصلی زندگی واقع در طبقه میانی از هر دو طرف با فضای طبیعی و سرسبز محاصره شده باشد.

خانه عروس دریایی

خانه  عروس دریایی ، توسط تیم معماریWiel Arets طراحی گردیده است. ‌این خانه نیز دارای استخری در طبقه بالا و جدا از محل زندگی اصلی بوده و دارای لبه ای می باشد که به صورت بی نهایت به نظر می‌رسد. داشتن کف شیشه‌ای و پنجره‌ پانورامیک،  قابلیت فیلتر کردن نور خورشید را به استخر بخشیده و در فضای زیرین آن (طبقه پایین) انعکاس آبی رنگ نور را ایجاد می‌کند. این مدل طراحی‌ها مفاهیم سنتی طراحی استخر را به چالش کشیده و موجب تعامل منحصر به فرد استخرها با نور و طبیعت می شوند.

معماران مجتمع‌های تجاری آبی نیز در طراحی‌های ابتکاری و خلاقانه پیشگام بوده اند. یکی از این مجتمع‌ها، Swimming Pool Extension است که توسط تیم معماری Dominique Coulon & associés در شهر پاریس طراحی گردیده است. این مجتمع نیز دارای پنجره‌ای افقی در پایین استخر ویژه کودکان بوده که نواحی مجاور خود را با انعکاس آبی رنگ مزین کرده است‌. در این پروژه  برای جبران فقدان یک ساحل طبیعی، تراس بزرگی مشابه ساحل واقعی طراحی شده است.

استخر فنگ شوی

از دیگر مجتمع‌های آبی در پاریس می‌توان به استخر فنگ شوی اشاره کرد که توسط تیم معماری Mikou Studio طراحی شده است. در این استخر، از شیشه‌های گرد و نقطه‌‌ مانند در سقف و از تخته‌های چوبی مواج بر روی دیوار‌ها استفاده گردیده است تا مصداقی برای اصول فنگ شویی باشد.

آبشارهای سرپوشیده

آبشارها با هر مقیاس و اندازه‌ای یادآور حس آرامش و شکوه برای انسان بوده و به دلیل دارا بودن ویژگی‌های خاص، همواره قابلیت شکوفا کردن هنر معماران خلاق را داشته‌اند‌.

فرودگاه جواهر چانگی

این بنا در کشور سنگاپور توسط تیم معماری Safdie طراحی گردیده و دارای بلندترین آبشار سرپوشیده جهان است. در کنار این آبشار عظیم، تعدادی آبشار کوچک‌تر و باغچه‌های پلکانی نیز قرار گرفته‌اند.

هتل امپراطور کیانمن پکن

در این پروژه که توسط تیم معماری ASAP طراحی شده است؛ بسیاری از طبقات به واسطه جریان‌های آبی به هم پیوسته، به یکدیگر مرتبط می شوند. منشا این جریان‌های آبی، استخری که در پشت‌بام هتل است که آب را به صورت قطرات باران یا آبشار جاری می‌کند. آب این استخر ابتدا با عبور از کانال هایی گیاهان موجود در هتل را به روش بارندگی مصنوعی آبیاری می‌کند. سپس راه خود را به آبشار داخلی پیدا می‌کند و سرانجام به یک چشمه آب‌ گرم زیرزمینی فرو می‌ریزد.

آب‌های جاری روگذر، زیرگذر و درون‌گذر

در برخی بناها به جای استفاده از آب به صورت سرپوشیده، از مناظر طبیعی استفاده کرده و جریان‌های آبی روگذر، زیرگذر و درون‌گذر می‌سازند.

ساختمانAlvaro Siza و Carlos Castanheira

ساختمانAlvaro Siza و Carlos Castanheira دفاتر یک کارخانه عظیم محصولات شیمیایی هستند که با استفاده از بتن سفید و شیشه های ظریفی که پذیرای نور و انعکاس هستند؛ روی آب بنا شده اند‌ و آب از زیر آن‌ها می‌گذرد. شکل منحنی این سازه، جریان طبیعی آب را تکرار کرده و معماری صنعتی را به چالش می‌کشد.

رستوران Garden Hotpot

تیم معماری MUDA  این رستوران را در حول یک برکه نیلو فر آبی طراحی کرده است‌.سقف سفید این بنا تداعی کنند جریان بخار روی یک ماهیتابه داغ است.  این رستوران فاقد دیوار بوده و سقف آن تنها با ستون‌های نازک نگهداری می‌شود. این بنا عمیقاً در محیط اطراف خود ادغام شده و حوضچه نیلوفر آبی نقش اصلی را در تجربه فضای آن ایفا می کند.

پل موسی

در بنای طراحی‌شده توسط تیم معماریRO&AD Architecten حتی در رابطه پل با آب نیز تجدید نظر شده است. طوری که این پل از میان آب گذر کرده تداعی کننده داستان حضرت موسی است و به این دلیل  «پل موسی» نامیده شده است. این پل دارای دیواره چوبی ضدآب بوده که آن را در برابر پوسیدگی محافظت می‌کند و از فاصله دور، نامرئی به نظر می‌رسد.

آب‌نماهای خارجی

تزئین محیط به وسیله آب‌نماهای خارجی از دیگر کاربردهای خلاقانه آب در معماری بوده که کمی سنتی‌تر می‌باشد. آب‌نما قادر است به شکل فواره، کانال و آبشارهای مینیاتوری حتی معمولی‌ترین منازل و مجتمع‌های تجاری را آراسته کند.

فواره عاشق

لوئیس باراگان یکی از شناخته‌شده‌ترین طرفداران این‌گونه تزئینات بود و او عقیده داشت که «در فواره‌ها، سکوت اواز می‌خواند». فواره Lover که توسط وی در مکزیکوسیتی طراحی گردیده نیز شعار او را در بر می‌گیرد و آرامش آب را با دیواره‌های رنگارنگ و مرتبش ترکیب می‌کند.

کارخانه شراب‌سازی Smiljan Radic

این کارخانه در شیلی نیز یک نمونه معاصر از منظره‌سازی با آرامش به شمار می‌رود. در این پروژه، یک میدان وسیع و شیب‌دار از باریکه‌های آب وجود دارد که با پیاده‌روهای باریک پوشیده شده است. در سراسر این میدان مجسمه هایی از آثار رادیک و مارسلا کورا وجود دارد که به آرامش محیط می‌افزاید.

 موزه  مردم شناسی Zhao Hua Xi Shi

در این بنا تیم معماری IAPA، حوض‌های خارجی و محوطه نشیمن آفتاب گیر و دارای چشم انداز بسیار زیبا و آرامش بخش را در بافت مجتمع ادغام کرده است.

بهره‌بری از آب

اگرچه معمولا در معماری از ویژگی‌های آب برای اهداف زیبایی‌شناسی استفاده می‌شود، برخی معماران از آن برای اهداف کاربردی استفاده می‌کنند. برای مثال فرودگاه Jewel Changi که پیش‌تر ذکر شد، از آب برای اهدافی مانند سرمایش نیز استفاده می‌کند. همچنین معماران برزیلی آب را برای بهبود عمل ضدآب کردن سقف‌های صاف به کار می‌گیرند. این روش معماران برزیلی بسیار سودمند می‌باشد، به گونه‌ای که حتی پیشگامان سبک مدرنیسم نیز تا کنون به چنین کاربردی از آب دست نیافته بودند.

ساختمان Carpa Olivera

در این بنا که توسط تیم معماری Colectivo Urbano طراحی گردیده، از جذرو‌مد دریا برای پر کردن استخر استفاده می شود. دیواره‌های استخر به اندازه‌‌ ای مناسب کوتاه ساخته شده‌اند تا امواج آب توانایی سر ریز شدن به درون آن را داشته باشند. با داشتن دو ویژگی مهم‌ کم‌هزینه بودن و پایداری، این استخر بوسیله یک سرسره مارپیچ تندیس وار و یک چشمه فوران کننده متمایز شده است.

ساختمان محو

آخرین و شاید مشهورترین سازه، ساختمان بلوری نام دارد که معماران آن Diller Scofidio و Renfroبوده‌اند. این بنا آب را از روی دریاچه‌ای که بر روی آن ساخته شده پمپ کرده در اطراف خود پخش می‌کند. بطوری که گویی ساختمانی فلزی در ابری غلیظ و سفید محو شده است. ساختمان بلوری معماری آن دوره را به چالش کشیده و به جای قرار دادن خود آب در چشم‌انداز مردم، آن را تغییر حالت داده است.

این طرح‌های ابتکاری و نوین، به طرق مختلف با انگیزه های مختلفی همچون خلق آرامش، پایداری و زیبایی به وجود آمده و نمایان‌گر خلاقیت معماران در بهره‌گیری از آب می‌باشند.و نمایانگر کاربردهای خلاقانه آب در معماری می باشند. ویژگی مشترکی که در بهترین پروژه‌ها مشاهده می‌کنیم این است که معماران همه ویژگی‌های آب را، از نحوه حرکت گرفته تا انعکاس آن در نظر گرفته‌اند. با توجه به این پروژه‌های نوآورانه، می‌توان بی حد و مرز بودن خلاقیت در معماری را درک کرد.

ماخذ: Archdaily

ترجمه و ارائه: تحریریه رسانه هنر و معماری ساباط